Zelfredzaamheid als hart van de zorg

Het verhaal van verpleegkundige in de wijk Maartje Bijkerk

Maartje Bijkerk werkt nu anderhalf jaar als verpleegkundige in de wijk in Zwijndrecht. Daarvoor werkte ze zes jaar op een revalidatieafdeling, waar ze leerde om zorg te bieden met de handen op de rug. Niet alles overnemen, maar kijken naar wat iemand zelf nog kan (leren).

Kopie van Postkaart liggend A6 Welkom vrijwilliger (3)

Een vanzelfsprekende stap
Toen binnen haar nieuwe team het project Zelfstandig Langer Thuis werd geïntroduceerd, voelde dat als een logisch vervolg. “We waren er al mee bezig, maar dit gaf richting en energie. Het leeft nu echt binnen ons team.”

Trots terugwinnen
Voor Maartje is Zelfstandig Langer Thuis een inspirerende uitdaging. Cliënten die hulpbehoevend in de zorg komen, blijken vaak veel meer te kunnen dan ze zelf denken. Door kleine stappen te zetten, groeit hun zelfvertrouwen én trots. Ze vertelt over een cliënt die bang was om zelf te douchen. De eerste keer hielp ze volledig mee, de tweede stap was er samen met de cliënt voor de zorgen dat alles binnen handbereik stond, bij de derde stap verliet ze even de ruimte en wees ze de client op het noodbelletje. Uiteindelijk kwam het moment dat de cliënt bij aankomst zei: “Zuster, kijk eens, ik heb het zelf gedaan.” Maartje glimlacht: “Dat is goud waard. Je ziet iemand letterlijk groeien.”

Waardigheid en efficiëntie

Volgens Maartje gaat het werken aan zelfredzaamheid niet alleen over efficiëntere zorg, maar vooral om waardigheid. “De zorgvraag neemt toe en wordt steeds complexer. Wanneer we alles uit handen nemen, verliezen we ruimte om juist die zorg te bieden die onmisbaar is. Maar nog belangrijker: zelfstandigheid geeft mensen trots en regie terug.”

Samen kom je verder
De samenwerking met andere disciplines is onmisbaar in dit proces. Iedere twee weken is er overleg, waarin ergotherapeuten, wijkverpleegkundigen en andere collega’s elkaar ontmoeten. “Eerst kende je soms alleen een naam in een dossier. Nu zie je het gezicht erbij en dat maakt de samenwerking laagdrempeliger en effectiever. Je bereikt samen veel meer dan alleen.”

Uitdaging
Toch is het niet altijd eenvoudig. Vooral voor familie kan het lastig zijn als een cliënt weer meer zelf gaat doen. “Vaak zijn ze zo blij als we langskomen en ervaren ze dit als een last die van hun schouders valt. Als je dat weer deels teruglegt bij de cliënt voelt dat voor hen soms alsof de verantwoordelijkheid terugkomt.” Open gesprekken zijn daarom belangrijk. Maartje: “We vertellen wat wij zien, helpen de familie om dat ook te zien en geven handvatten zodat ze zich niet in de steek gelaten voelen. Zo ontstaat er begrip en vertrouwen.”

Leren met elkaar
Ook richting cliënten en collega’s benadrukt Maartje het belang van zelfstandigheid. Bij de intake zegt ze bewust: “Ik kom je niet wassen, maar kijken waar ik je kan helpen het zelf te doen.” Binnen het team moedigt ze aan om van elkaar te leren. “Zorghart betekent soms juist: loslaten. Laat zien hoe je dat aanpakt, loop eens mee met een collega die dit vaker doet. Vertrouwen in elkaar is de sleutel.”

Samen trots
Als Maartje terugkijkt, is ze trots dat Zelfstandig Langer Thuis écht leeft in het team. Met 21 collega’s in Zwijndrecht, wijk Oost en West, werken ze samen aan hetzelfde doel. “We doen dit met zijn allen. Het is mooi om te zien hoe we elkaar versterken en hoe cliënten daardoor langer zelfstandig thuis kunnen wonen. Daar ben ik oprecht trots op.”